Lahey’deki Memleketler arası Ceza Mahkemesi, Ruanda Soykırımı’nın finansörü ve planlayıcısı olduğu gerekçesiyle 28 yıl sonra hakim karşısına çıkan Félicien Kabuga’nın, sıhhat problemleri nedeniyle yargılanmayacağına karar verdi. Savaş ve insanlığa karşı cürümle itham edilen 88 yaşındaki Kabuga’nın, “ileri derecede bunama” nedeniyle gerektiği biçimde yargı sürecine katılamayacağı belirtildi.
BBC Türkçe’den Yusuf Özkan’ın aktardığına nazaran, Lahey’deki mahkeme Kabuga’ya, mahkumiyet mümkünlüğü olmayan fakat soykırımdaki rolünü belirleyecek bir yasal süreç uygulanacağını açıkladı. Avukatları mart ayında mahkemeye başvurarak, Kabuga’nın akli istikrarının yerinde olmadığını ve mahkemeye çıkamayacağını savunmuştu. Bunun üzerine duruşmalara orta verilmişti. Lahey’deki gözaltı merkezinde Kabuga’yı muayene eden üç uzman doktor, sanığın bunama (demans) hastası olduğu ve durumunun kötüleşmeye devam edeceği sonucuna vardı.
‘SUÇLAMALARIN ELE ALINMASI HAYATTA KALANLAR İÇİN ÖNEMLİ’
Uluslararası Ceza Mahkemesi heyeti, ileri derecede bunama nedeniyle Félicien Kabuga’nın sağlıklı bir biçimde yargılanamayacağına karar verdi. Mahkemeden yapılan açıklamada, Kabuga’ya yönelik soykırım cürümlerinin mahkemede ele alınmasının kurbanlar, hayatta kalanlar ve milletlerarası toplum için kıymetli olduğu vurgulandı. Bu nedenle Kabuga’nın soykırımdaki rolünü ortaya koyan ve olabildiğince duruşmaya benzeyen lakin mahkumiyet mümkünlüğü olmayan bir sürecin izleneceği açıklandı. Kabuga, bu yasal sürece katılmak zorunda olmayacak.
Mahkeme yargıçlarından biri karara karşı çıkarak, şerh koydu.
28 FARKLI GEÇERSİZ İSİM KULLANDI
Félicien Kabuga, Doğu Afrika ülkelerinden Ruanda’da 1994 yılında 800 binden fazla kişinin öldürüldüğü soykırımın finansörü ve planlayıcısı olmakla suçlanıyor. Milletlerarası Ceza Mahkemesi’nin 1998 yılında yayınladığı iddianamede, “savaş ve insanlığa karşı kabahat işlediğinin” belirtilmesi üzerine kaçan Kabuga, uzun mühlet müsaade kaybettirdi. Arandığı devirde Kenya’da ticari faaliyetlerini sürdürdüğü belirlenen Félicien Kabuga, 28 farklı geçersiz isim kullandı.
Kabuga, soykırımdan 26 yıl sonra çocuklarının konuşmalarını izlemeye alan güvenlik güçlerinin takibi sonucu 16 Mayıs 2020’de Paris yakınlarında bir aparman dairesinde yakalandı. Geçen eylül ayında Lahey’de yargılanmasına başlanan Kabuga savcılar tarafından, “Ruanda soykırımında sorumlu ve kasıtlı bir rol üstlenmekle” suçlanıyor. Hakkındaki 15 sayfalık iddianameye nazaran Kabuga, Ruanda soykırımının perde ardındaki kilit isim.
Ruanda’nın bir devir en güçlü iş insanı olan Kabuga, şahsen vahşet olaylarına katılmadı lakin mahkemeye nazaran soykırımın değerli bir organizatörü ve finansörüydü. İddianameye nazaran Kabuga, Ruanda’daki çoğunluğu oluşturan Hutu siyasi seçkinleriyle yakın münasebet kurdu ve kızlarından ikisini, dönemin Devlet Başkanı Juvénal Habyarimana’nın oğullarıyla evlendirdi. Soykırımdan sorumlu olan Interahamwe milislerine maddi takviyede bulundu. Ayrıyeten birçok insanın öldürüldüğü yahut sakatlandığı milyonlarca palayı Çin’den ithal etti.
Ruandalı iş insanı, nefret telaffuzunu yayarak soykırımı körükleyen Radio Télévision Libre des Mille Collines (RTLM) aracılığıyla soykırımı kışkırtmakla da suçlanıyor. Kabuga, “hamamböceği” diye hitap ettiği Tutsiler’in saklandığı yerleri ihbar eden radyo istasyonunun kurucusu ve destekçisiydi. 1962 yılına kadar Belçika sömürgesi olan Ruanda’da nüfusun yüzde 85’ini oluşturan Hutular ile nüfusun yaklaşık yüzde 15’ini oluşturan Tutsiler ortasındaki gerginlik, 1994 yılında doruğa ulaştı. Hutu önder Habyarimana’nın uçağının 6 Nisan 1994’te düşürülmesi üzerine, aşırılık yanlısı Hutuların milis örgütü Interahamwe tarafından şiddet olayları başlatıldı.
Uçağın düşürülmesinden kimin sorumlu olduğu hiçbir vakit ortaya çıkarılamadı. 7 Nisan 1994’te ağırlaşan şiddet olayları 18 Temmuz 1994’ye Tutsilerin zaferi ile sona erdi. Bu süreçte 800 binden fazla kişinin hayatını yitirdiği belirtiliyor. (DIŞ HABERLER)