Servet Yıldırım – Dünyanın önde gelen ekonomileri 2025’e yavaşlamış bir iktisat, artmış bir jeopolitik tedirginlik ve yüksek belirsizlik ile giriyorlar.
– Avrupa’da ekonomik sakinlik: Türkiye iktisadının sıhhati açısından kritik değere sahip olan Avrupa, hem iç politik istikrarsızlığın tesirinde hem de Trump’ın gelişi ile başlaması beklenen ticaret savaşları tehdidi ile karşı karşıya. Avrupalılar bir yandan da sakinlik içindeki ekonomilerini canlandırmaya çalışıyorlar. Hakikaten Avrupa Merkez Bankası bu yıl dört kez faiz indirdi. Ve daha fazlası için de kapıyı açık bıraktı.
Tek olumlu gelişme enflasyon ile gayrette makul bir noktaya ulaşılması ve enflasyon tasasının Avrupa’da dağılıyor olması. Lakin Avrupa’yı asıl düşündüren Çin ve ABD üzere rakiplerinin gerisinde kalmaya başlaması. Avrupa’nın zayıflaması, bizim en büyük ve en istikrarlı pazarımızın zayıflaması manasına geliyor. Yani Berlin’deki bir işletmenin faaliyetlerinin zayıflamasının tesirini Kahramanmaraş’taki bir dokumacılık ya da Bursa’daki bir otomotiv modül üreticisi de hissedecektir.
– İngiltere’de resesyon korkusu: İngiltere Brexit’ten bu yana kendisini toparlamaya çalışıyor. Tek başına ayakta durabileceğini kanıtladı fakat mevcut ekonomik yapısı ile bir vakitler üzerinden güneşin eksik olmadığı günlerine dönemeyeceği de anlaşıldı. İngiltere de Avrupa üzere bizim için değerli bir ticaret ortağı ve o da Avrupa üzere sakinlikle boğuşuyor. 2023 sonunda girdiği resesyondan 2024 birinci yarısında çıkmıştı ancak sonra tekrar sürat kesti ve hatta ekimde iktisat büyümek yerine küçüldü. İngiltere’ye mal satan ve İngiltere için üretim yapan iş insanlarımızın sıkıntısı 2025’te de devam edecek üzere görünüyor.
– Çin ticaret savaşına hazırlanıyor: Yıllarca konuştuğumuz Çin mucizesinde de büyüme külfetleri yaşanmaya başlandı. Bir vakitler çift haneli büyüme yakalayan ve dünyanın üretim üssü haline gelen Çin’de büyüme son vakitlerde “Çin ölçeğine göre” çok yavaşladı.
1.4 milyar insanı doyurmak üzere bir zaruriliği olan Çin’in şu anda ve gelecek yıl en büyük problemi ekonomiyi tekrar canlandırmak olacaktır. Trump’ın başlatacağı ticaret savaşına hazırlık yapan Çin bu uğurda gerekirse daha fazla bütçe açığına katlanacağını açıkladı. Çin yavaşlayınca dünyadaki bir çok emtianın ve hammaddenin fiyatları da azalıyor fakat global iktisat de yavaşlıyor.
– Japonya yolunu bulmaya çalışıyor: Japonya’da da iş dünyasının tadı yok. Geçen hafta açıklanan Tankan endeksi beklenenden güzel çıksa da borsalar geriledi, yen ise zayıflamaya devam etti. Oyunda geri kalan ve muhteşem ligden birinci lige inen Japonya, ticaretin zorlaşacağı önümüzdeki periyotta ne yapacağını bulmaya çalışıyor.
Japon Merkez Bankası şimdilik faizleri yatay tutuyor lakin şartlar onu herkesin faiz indirdiği periyotta bir faiz artışı yapmak zorunda kalabilir.
– ABD dünyayı sallamaya devam edecek: Global iktisadın en büyüğü ABD’yi en sona bıraktık zira dünyadaki öteki iktisatların tadı kaçıyorsa bunun başta gelen müsebbibi ABD. 2021 ve 2022’de enflasyonu süreksiz zannedip geç kalan ve daha sonra süratle para siyasetini sıkıp global faiz artırımının önünü açan Amerikan ekonomisi Fed başkanı Powell’in da dediği üzere “Dünyadaki öteki büyük iktisatların gıpta ettiği bir durumda” bulunuyor.
Büyüyen bir iktisat, makule yaklaşan bir enflasyon ve düşük bir işsizlik oranı ile açık orta başkalarından daha düzgün bir manzara sunuyor. Bu tabloda Fed’in faiz indirimlerine devam etmesi bekleniyor fakat önemli bir belirsizlik var: Trump faktörü. Ocakta Beyaz Saray’a yerleşecek olan Trump kelamını ettiği gümrük tarife artışlarını ve içeride vergi indirimlerini yapacak mı? Ticaret savaşlarını başlatacak mı? Petrol ve gaz yatırımlarını artıracak mı? Bütçe harcamalarını pompalayacak mı? Yani ABD her vakit ki rolünü oynayıp global iktisada rahatsızlık dalgası yaymaya devam edebilir.