Temel geçim kaynağı hayvancılık olan Çambükü Köyü’ne ilişkin meraların Organize Sanayi Bölgesi (OSB) yerine dönüştürülmesinin akabinde tüzel uğraş başlatan köylüler, köyde iş makinalarına karşı nöbet tutmaya devam ediyor.
Amasya’nın Taşova ilçesine bağlı Çambükü köyünde neredeyse köyün tamamını kapsayan OSB inşasına karşı köylülerin uğraşı sürüyor. Köylüler 790 dönüm olarak planlanan OSB’den geriye yalnızca köy meskenlerinin kalacağını söyleyerek, hayvanlarını otlatıp ekin ekecekleri “bir karış topraklarının” dahi kalmadığını anlatıyor.
“Köy sahiden köy olma vasfını yitiriyor”
Avukat Selim Saray, 50 haneli köydeki 38 hanenin şimdiden “ekecek gram toprağının kalmadığını” söylüyor: “Köye ilişkin meralar, tarım alanları, köy yerleşkesi ve hazine toprakları toplamda bin dönüm. Bunun 800 dönümüne OSB yapıldığı vakit köyün tarım ve hayvancılığı nerdeyse büsbütün bitiyor. Bölgenin güneyinde Yeşilırmak, çabucak kuzeyinde ise D-100 karayolu var. Burası da alındığında, köy sahiden köy olma vasfını yitiriyor.”
BBC Türkçe’ye konuşan köylüler şimdi yargı süreci devam ediyorken meralara iş makinelerinin girdiğini, tarlalardaki mahsullerin sürüldüğünü ve binlerce meyve ağacının kesildiğini anlatarak, ömür haklarının gasp edildiğini söylüyor. Bugün köylüler, köyde ekecek tarlaları kalmadığını söyleyerek belediye binası önüne buğday ekti.
Amasya Valiliği ise hukuka ters hiçbir süreç yapılmadığını ve OSB alanına çevrilen yerlerin esasen kamu toprağı olduğunu savunuyor.
“Bir tek konutlarımız kaldı”
Amasya Valiliği 2021 yılı başlarında Çambükü Köyü’nün de dahil olduğu 790 dönümlük yerde Organize Sanayi Bölgesi yapma kararı aldı. Bu sebeple köye ilişkin meraların vasfı ve etraf planı değiştirildi, 32 dönümlük özel tapulu alan tez kamulaştırma ile hazineye aktarıldı.
Buna karşı köylüler Samsun Yönetim Mahkemeleri’nde üç farklı dava açarak hem hukuksal hem de fiili gayret başlattı. Biri istinafta olmak üzere üç dava da hala sürüyor fakat şimdiden yerdeki ağaçların peyderpey kesildiği, ekili tarlaların sürüldüğü ve hayvanlarını otlatan köylülerin topraklardan çıkarıldığı görülüyor.
Bu sabah güvenlik güçlerini müdahale ettiği köylüler ortasındaki bir köylü bayan gözaltına alınıp savcılık tabiri alındıktan sonra hür bırakıldı. Köyün eski muhtarı İlyas Celep, bu köylülerin hayatlarında birinci sefer jandarma ile karşı karşıya geldiğini lakin gayrete mecbur bırakıldıklarını söylüyor: “Bir tek meskenlerimiz kaldı, geri kalan her şeyimiz OSB bölgesine katıldı. Yargı süreci devam etmesine karşın ekili tarlalarımız dozerlerle sürüldü.”
“Köyümüzün 2.750 hayvanı ne yiyip ne içecek?”
50 haneli ve 258 nüfuslu Çambükü Köyü’nün temel geçim kaynağı hayvancılık. Köyde 2 bin 751 büyükbaş ve küçükbaş hayvan bulunuyor. OSB toprağına katılan meraları geri alabilmek için açılan davadaki eksper heyeti, ilgili yerlerin mera vasıflarının korunması gerektiğini söyledi:
“Organize sanayi bölgesi yapılacağı gerekçesiyle meralardaki tahsis maksadı değişikliğinin; etrafa, tarım ve hayvancılığa tesirleri, uzun devirli kamu faydası, Çambükü Köyü’nün tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile mera muhtaçlıkları, mevcut ve yeni tahsisi yapılan mera parsellerinin durumu ve yetersizliği değerlendirildiğinde, uygun olmadığı kanaatine varılmıştır.”
Öte yandan eksper heyetindeki bir üye, köydeki mera yerlerinin bugüne dek hem birtakım resmî kurumlar hem de lokal halk tarafından mera vasfı dışında kullanıldığı tespitine de yer verdi. Köylüler, şimdi uzman keşfi dahi yapılmadan meraların iş makineleriyle tahrip edildiğini ve hukukun ihlal edildiğini savunuyor. Köylü Özgür Dönmez, “Keşif heyetinin mera olarak bırakılması istikametinde tavsiyede bulunduğu alana bugün iş makineleriyle toprak dolduruluyor” diyerek, “Köyümüzün 2.750 hayvanı ne yiyip ne içecek?” diye soruyor.
Öte yandan köylülerin OSB’nin yerinin iptaline ait açtığı davada ise mahkeme yürütmeyi durdurma kararı vermedi ve iptal talebini reddetti. Avukat Saray, bu davadaki eksperlerin “OSB yerinin iptal edilmesi” istikametinde kanaat bildirdiğini lakin mahkemenin bunu reddettiğini ve davanın şu an istinafta olduğunu söylüyor.
Valilikten BBC Türkçe’ye yapılan yazılı açıklamada ise “OSB’ye karşı açılan davalarda yürütmeyi durdurma talepleri reddedilmiştir” tabirlerine yer verilerek, “OSB’nin kurulmasına yönelik rastgele bir hukuksal mahzur bulunmadığı” vurgulanıyor.
“OSB ile yatıp OSB ile kalkıyoruz”
Üç çocuk büyüten 43 yaşındaki Güler Yılmaz da “OSB’nin yuttuğu” köyünden geriye hiçbir şey kalmadığını ve bunun için çaba ettiğini ağlayarak anlatıyor:
“Bizim ömür alanımız kalmıyor, kalsa, devletimiz yapsın, ne mutlu… Lakin bir karış toprağımız kalmıyor. Hayvanları otlatmak için, grup biçmek için yer yok. Bir avuç köylüyü yerle yeksan ediyorlar burada. İnan ki vefatı dahi göze aldık. Vefat bana artık saadet üzere geliyor. Zira iki yıldır bu yana bizde uyku diye bir şey kalmadı, psikolojimiz alt üst oldu. Benim 200 küçükbaş, 10 büyükbaş hayvanım var ancak otlatacak yerim kalmadı. Bamyam, yoncam, mısırım gitti. Ceviz ağaçlarımızı gözümün yaşına bakmadan, gözlerimizin önünde yıktılar.”
Köylü Özgür Dönmez de “Yediğim yemek, içtiğim su, uyuduğum uykudan hiçbir şey anlamıyorum. OSB ile yatıp OSB ile kalkıyoruz. Bu sabah jandarma gelecek mi, gelmeyecek mi?” diyor: “Bize alternatif yer gösterdiler ya da tahlil önerisi getirdiler de biz mi kabul etmedik? Biz bu 2 bin750 baş hayvanı nerede otlatacağız? Nerede grup biçeceğiz?”
“Araziler haksızca işgal edildi”
Amasya Valiliği BBC Türkçe’ye gönderdiği yazılı bilgi notunda, OSB toprağı olarak belirlenen 790 dekar alanın çabucak hepsinin hazine toprağı olduğunu kaydediyor. Amasya’nın en çok göç veren ilçesi olan Taşova’da OSB kurulmasına muhtaçlık olduğu belirtilen açıklamada, kamu topraklarının bedelsiz bir biçimde köylüler tarafından “işgal edildiği” belirtiliyor: “Tapusu hazineye ilişkin olmasına karşın, Mera Kanunu’na da muhalif olarak, bu alanlar başta vazifeden alınan muhtar ve çeşitli şahıslar tarafından hukuksuzca ve haksızca işgal edilmiş ve şahsi maddi menfaat elde etmek için kullanılmıştır. Şu an itibariyle çalışma yapılan alanda 1 metrekare dahi şahıs toprağı bulunmamaktadır.”
Peki, köylülerin kendilerine ilişkin toprağı olmadığı argümanı ne kadar geçerli?
Cumhuriyet Gazetesi’nin 27 Ekim’de Ali Kazgan ile yaptığı röportaj da köylülerin bu sözlerini doğruluyor. Şu an Malatya’nın Akçadağ ilçesinde Bağımsız Belediye Lideri olan Ali Kazgan, arazinin 1995’te DSİ “İyi Tarım Projesi” kapsamında köylüye verildiğini belirtiyor: “Taşova kaymakamlığı yaptığım devirde topraklar köylüye kurayla verildi. Çiftçilerin gelir durumu güzelleştirilsin emeliyle yapılmış bir çalışmadır. Hazineye ilişkin yerleri beşerler kullanır ve karşılığında ecrimisil öderler.”
“Meralar köylünün kullanımındadır”
Avukat Selim Saray, köylülerin ecrimisil ödeyerek toprakları kullandığı bu uygulamanın birkaç yıl sonra son bulduğunu zira bu yerlerin meraya dönüştürüldüğünü şöyle anlatıyor:
“Köylü topraklar için ecrimisil ödemeye devam ederken, kurumlarımız diyor ki ‘artık ecrimisil ödemenize gerek yok’. Kurumların birbirinden haberi olmadığı için Amasya Mera Kurulu bu toprağa mera vasfı kazandırmış. Meralar devletin karar ve tasarrufu altındadır, köylünün kullanımındadır ve mera vasıflı yerlerde ecrimisil talep edilemez. Artık de köylüye ‘işgalcisiniz’ diyorlar. Başta tahsis eden devlet, sonra işgalcisin diyen devlet…”
Köylü Özgür Dönmez ise, diye soruyor.
Amasya Valiliği: “Alan Taşova OSB’nin mülkiyetinde yer alan tapulu arazidir”
4 bin kişiyi istihdam etmesi planlanan OSB için 40 yatırımcının ön talepte bulunduğunu belirten Amasya Valiliği, alternatif bölgeler ortasından OSB’ye en uygun alanın Çambükü olduğunu kaydediyor: “Bir kısmı 4. sınıf verimsiz mera olan ve tescil dışı alanlarla birlikte toplam 790 Dekarı bulan arazinin, 723 Dekarı Maliye Hazinesi yeri olması sebebiyle, Tarım ve Orman Bakanlığımızın da onayı ile OSB alanı olarak belirlenmiştir. Yani OSB kurulan alan Taşova OSB’nin mülkiyetinde yer alan tapulu arazidir.”
“Uzun yıllar kamu yerlerini rastgele bir bedel ödemeden kullanan, işgal eden ve yarar sağlayan bu bireylerin, Devletin kendi tasarrufundaki toprakları kamu faydası için tahsis etmesinin akabinde, güya ‘tarım ve hayvancılığın yok edildiğine dair iddialar’ ile çeşitli hareketlerde bulunmaları, alanda çalışma yapan iş makinalarına ziyan vermeleri ve orada vazifeli güvenlik güçlerimize kelamlı ve fiziki olarak saldırmaları, darp etmeleri ise hayli üzücü ve manidardır.”
“Öte yandan Devletimiz Çambükü Köyünün menfaatleri doğrultusunda, Köye 195 dönüm mera alanı yerine 288 dönüm mera alanı tahsisi de yapmıştır. Yani köyde hayvancılığın bitirildiği argümanı büsbütün asılsızdır.”
“Davetlere karşın hiçbir kamu vazifelisi gelip bilgilendirme yapmıyor”
Bu süreçte OSB’ye karşı köylülerin yanında duran eski muhtar İlyas Celep vazifeden alınırken, köy halkı bu sefer de Celep’in karısını yeni muhtar olarak seçti. İlyas Celep, Çambükü Köyü hukukî kişiliğine ilişkin 18 dekarlık kısmın OSB’ye devredilmesi kararını imzalamadığı için vazifeden alındığını söylüyor: “Kaymakam’a köylünün burayı vermek istemediğini söyledim. Kaymakam da ‘O vakit seni bu misyondan alırım’ dedi. ‘Alırsanız alın, siz atanarak geliyorsunuz ben seçilerek geliyorum’ dedim.”
Amasya Valiliği ise muhtarın köy halkını “yanlış bilgilendirdiğini” savunarak, muhtarın kendisine verilen resmi misyonu “hukuksuz bir halde yerine getirmemesi” sebebiyle misyondan alındığını belirtti: “OSB’mizin suram çalışmaları sırasında ayrıyeten, köy muhtarı ile tahlil bulmak için tekraren görüşülmek istenmiş, buna rağmen kendisi köy halkını yanlış bilgilendirmiştir.”
Köylüler ise tüm davetlere karşın bugüne dek köye hiçbir ilgili kamu görevlisinin gelip bilgilendirme yapmadığını savunuyor. Öte yandan muhtarlık misyonundan alınması hakkında açtığı davayı kazanan İlyas Celep, yine vazifeye atanmayı beklediğini söylüyor. Çambükü köylüleri, her yeni güne “Bugün jandarma gelecek mi” kaygısıyla başlasalar da topraklarını geri alana dek çabayı sürdüreceklerini söylüyor.